Reza Babaei

در فاصله  43 كيلومتري جاده تهران- آمل (هراز) و در شمال روستاي مبارك آباد بود در وسط دره اي كه از سمت شمال به سمت جنوب امتداد دارد ، در كنار سه چنار كهنسال كه به احتمال قريب به يقين چهارصد سال عمر دارند و در 35 درجه و 47 دقيقه و 08.5 ثانيه عرض جغرافيايي و در 51 درجه و 57 دقيقه و 15.3 ثانيه‌ طول جغرافيايي و در ارتفاع 2263 متر از سطح دريا، برج مقبره‌اي شكلي وجود دارد كه به امامزاده حمزه شهرت دارد.
درب ورودي اين بنا در سمت جنوب و مصالح آن از سنگ لاشه، سنگ‌هاي كف رودخانه‌اي و ملات گچ و ساروج مي‌باشد.
اين بنا داراي 8 ضلع بوده و فيمابين هر ضلع از بيرون زائده اي وجود دارد كه به ستون شبيه است. هر يك1 از اضلاع هشت‌گانه داخلي داراي طاق نماهايي است كه بالاي آن‌ها داراي طاق تيزه دار مي‌باشد. چهار ضلع از مجموعه اضلاع  ياد شده به صورت يك در ميان داراي پنجره كوچكي مي‌باشند كه روشنايي  داخل بنا را تأمين كرده و عمل تهويه را انجام مي‌دهند.
بر بالاي اضلاع  هشتگانه و جايي كه هشت تبديل به شانزده مي شود، يزيدي بنديهاي زيبايي‌ها وجود دارد كه جلوه خاصي به بنا بخشيده است.
محمد بنا از نوع دو پوشه بوده، از داخل به صورت عرقچين و از خارج به صورت رك كشيده مي‌باشد. اضلاع هشت‌گانه پلان عينا تا  نوك گنبد رك بنا امتداد يافته است.
اطراف امامزاده حمزه محل دفن اموات اهالي روستاي مبارك آباد بوده و همين امر موجب رونق امامزاده شده و لذا در سال 1380 توسط اداره كل ميراث فرهنگي استان تهران و مشاركت مالي اداره اوقاف و امور خيريه دماوند نسبت به محوطه سازي و مرمت اساسي آن اقدام شده است. در حال حاضر بناي امامزاده فاقد در وضريح مي‌باشد و مرمت و بازسازي آن نيمه‌كاره است.
با توجه به سبك و سياق امامزاده و مقايسه آن با انواع ديگر، مي‌توان امامزاده را متعلق به قرون پنجم و ششم هجري دانست.

بقعه تاریخی – مذهبی امامزاده صالح مبارک آباد در روستائی با همین نام در شهرستان دماوند واقع شده است. این بنا از آثار تاریخی باقی مانده از قرون 8 و 9 هجری است.

بنای تاریخی بقعه امامزاده صالح در حد فاصل بین روستای مبارک آباد و منطقه هزار دشت (پشت رستوران مرمر)  و در دامنه کوهی  واقع شده  است که از پایین آن رودخانه ای می گذرد. مصالح به کار رفته در بنا لاشه سنگ ، قلوه سنگ و ملاط ساروج وگچ است.

پلان بنا هشت ضلعی  بوده و به جز ضلعی که در ورودی در آن قرار دارد ، در هر ضلع داخلی آن یک طاقنمای تزئینی کار شده است
بنای سنگی امامزاده دارای گنبدی با خیز کم بوده و ورودی بنا  در ضلع غربی واقع شده است. در حال حاضر  داخل  بنا  از  گچ   پوشیده شده و ضلع سمت راست ورودی بقعه نشست کرده  و راس گنبد نیز تخریب شده است. لازم به ذکر است که گنبد بنا دو پوسته بوده که لایه بیرونی آن تخریب شده است.

این بنا در طول تاریخ بارها صدمه دیده و میزان مرمت های انجام شده که عموما غیر اصولی بوده اند، سبب تغییر در شکل اولیه آن شده است. در قسمت شمالی امامزاده به تازگی یک دیوار قطور با قلوه سنگ و سیمان به صورت حصار ساخته اند تا جلوی ریزش خاک و سنگ از طرف کوه گرفته شود. این موضوع با توجه به قرار داشتن بنا در شیب کوهستان که می تواند سبب ریزش سنگ ها و سیل ناشی از بارش باران باشد، عملی منطقی محسوب شده و می تواند از بروز تخریب در بنا جلوگیری کند.

متاسفانه در ورودی سمت چپ ورودی بنا توسط عوامل انسانی تخریب شده و بخش بالای وردی نیز از بین رفته و نیاز به مرمت دارد.  بخش هایی از بنا  مرمت شده و اگر تکمیل نشود بر اثر نزولات جوی و گذشت زمان تخریب خواهد شد.

ناصر پازوکی در کتاب آثار تاریخی دماوند در مورد این بنا می نویسد :

« نمای بیرونی امامزاده هشت ضلعی بوده که بر اثر مرمت غیر اصولی حالت مدور پیدا کرده است در حال حاضر بر اثر ریزش خاک های کوهی که بنا در آن قرار دارد حدود دو متر در سمت جنوب و حدود یک متر در سمت شمال  در خاک غرق شده است و کف و زیر دیواره ها به دلیل نشست زمین و حفاری های غیر مجاز ، به شدت آسیب دیده است .

در اطراف بنا درخت های سرو زیادی وجود دارد که چهار اصله آن  نزدیک به بنا است که بالغ بر پانصد سال قدمت دارند.

با توجه به نوع بنا و مقایسه آن با دیگر بناهای مشابه از جمله امامزاده حمزه ، قدمت این بنا به قرون هشت و نه هجری قمری می رسد . »

بقعه تاریخی امامزاده صالح به شماره 8686  در تاریخ 10 / 3 / 1382 در فهرست اثار تاریخی ملی ایران به ثبت رسیده است.